accordeon en harmonium
We hadden vroeger bij mijn ouders, een harmonium in de woonkamer. Tegenwoordig kom je ze in huiskamers bijna niet meer tegen. Zo’n halve eeuw geleden, was het zeker bij kerkmensen, een gewild meubelstuk. In sommige musea kom je ze tegen, wanneer men de bezoekers een kamer wil tonen uit de eerste helft van de 20e eeuw. Het Bijbels Museum (Herengracht, Amsterdam) heeft daar op de bovenste etage een prachtig voorbeeld van. Een harmonium heeft geen pijpen zoals een kerkorgel. De tonen worden gemaakt door lucht te blazen of te zuigen door metalen tongetjes. Daardoor krijgt een harmonium een heel eigen geluid. Een mondharmonica en accordeon zijn directe familie van het harmonium omdat ze ook volgens het principe van metalen tongetjes werken. Ook bij deze instrumenten is het blazen en zuigen. Voor zover ik weet ben ik op het ouderlijke harmonium nooit verder gekomen dan het overbekende ‘vader Jakob’. Mijn broer boven mij en ook mijn oudste zus konden er echt op spelen. Mijn broer heeft daardoor helaas mijn jarenlange afkeer van orgelmuziek bewerkstelligd. Hij was later, het harmonium was inmiddels ingewisseld voor een elektronisch orgel, een groot liefhebber van Feike Asma en Jan Zwart. Daarmee was ook dit instrument in mijn ogen verworden tot een ‘psalmenpomp’. Later ben ik gelukkig gaan inzien dat er wel degelijk mooie orgelmuziek bestaat. Toch denk ik dat het harmonium er wel voor heeft gezorgd dat ik wel ben gaan houden van mondharmonica en accordeon muziek (waarvan de bandoneon weer familie is) . Bob Dylan met harmonica, de rillingen lopen over je rug. Maar ook Toots Thielemans vind ik bij tijden geweldig. Zelfs Daniël Lohues op de CD ‘Allennig IV’ bij het nummer ‘Hoeveul be’j neudig’ het harmonium in volle eer hersteld. En voor de liefhebbers van minder heftige muziek; ook voor het harmonium is prachtige muziek geschreven door grote componisten. Zie bijvoorbeeld het filmpje met Joris Verdin. Bij het doorbladeren van het laatste nummer van Klassieke Zaken stuitte ik op de muziek van de Finse muzikant Kimmo Pohjonen. Waarschijnlijk heeft de muziek uit mijn jeugd er voor gezorgd, dat ik deze accordeonmuziek uiterst intrigerend en spectaculair vind.